kutubhona

Гаров битими тузилгач, нарса, гаровга олувчи уни қўлига олганидан кейин унинг қўли остида бўлиб қолади. Лекин бу гаровга олувчининг гаровдан фойдаланишга ҳаққи бор, дегани эмас. Балки гаровга қўйилган буюмнинг унинг қўли остида бўлиши фақат ўзи берган қарзни ҳужжатлаштириб қўйишидир, холос. Шунинг учун гаровга қўйилган нарса эгасиники бўлиб қолаверади. Ҳатто гаровга олувчи гаровга қўювчининг зиммасидаги қарзга ҳақдор бўлса ҳам. Жоҳилиятда гаровга олувчи кимса агар гаровга қўйган киши унга белгиланган вақтда ҳаққини қайтармаса гаровга қўйилган нарсага эга бўлиб оларди. Ислом келиб буни бекор қилди. Набий с.а.в. дедилар:

«لاَ يُغْلَقُ الرَّهْنُ مِنْ صَاحِبِهِ الَّذِي رَهَنَهُ، لَهُ غُنْمُهُ وَعَلَيْهِ غُرْمُهُ»

«Гаровга қўйилган нарса уни гаровга қўйган эгасидан тўсиб қўйилмайди. Ғунми (гаровга қўйган нарсасининг манфаати) ҳам, ғурми (ундан келадиган зарар) ҳам уникидир». Бу ҳадисни Шофеий Саид ибн Мусайяб орқали ривоят қилди. Росулуллоҳ с.а.в.нинг «гаровга қўйилган нарса эгасидан тўсиб қўйилмайди» деган сўзи гаровга қўйилган нарсани эгаси шарт қилинган вақтда қайтариб олмаган пайтда ҳам гаровга олувчи унга ҳақли эмас, деган маънодадир. Демак гаровга қўйилган буюм ҳам, ундан келадиган манфаат ҳам эгасининг мулки бўлиб қолаверади. Чунки у Пайғамбаримиз с.а.в.нинг: «ғунми ҳам …уникидир» деган сўзига кўра унинг ғунмидир. Бунга илова қиладиган бўлсак, манфаат гаровга қўйилган нарсанинг ўсишидир. Чунки манфаат шу нарсадан келади. Бу ўсиш ҳовлида яшаш каби манфаат бўладими ёки дарахт меваси, сигир боласи каби нарса бўладими, бунинг фарқи йўқ. Демак у гаровга қўйган эгасининг мулкидир. Қолаверса гаров битими ундан келадиган манфаат устида тузилмаган. Шунинг учун манфаат гаров бўлмайди. Чунки битим ҳозир айтганимиздек нарсанинг манфаати устида эмас, нарсанинг ўзи устида тузилган. Модомики манфаат гаровга қўйганнинг мулки экан, у ундан тўла фойдаланаверади. Масалан у гаровга қўйилган ҳовлини ижарага бериб, ижара пулини тўлиқ олиши мумкин. Уйни гаровга олувчининг ўзига ижарага берадими ёки бошқасигами, фарқи йўқ. Бу ижара ҳақи гаров бўлмайди, балки гаровга қўйганнинг мулки бўлади. Бу ижара ҳақи гаровга кирмайди. Чунки у уйнинг калитлари каби

Гаровга олувчининг гаровдан фойдаланиши